Biotyna na włosy, skórę i paznokcie – jak działa i kiedy warto rozważyć jej stosowanie?

O tym, że witaminy są niezbędne dla ludzkiego zdrowia, wie każdy z nas. Biorą one udział w wielu procesach metabolicznych i wpływają na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Tak samo jak inne witaminy z grupy B, biotyna, nazywana witaminą B7 lub witaminą H, jest bardzo ważna.

Czym dokładnie jest biotyna, jak działa i na co może pomóc? Właśnie na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Co to jest biotyna, czyli trochę o historii…

Zacznijmy od podstawowych informacji. Biotyna jest heterocyklicznym związkiem chemicznym, który zawiera ortoskondensowane pierścienie – imidazoliny i tetrahydrotiefenu – z łańcuchem alkilowym zakończonym grupą karboksylową¹. Stosując terminologię naukową, biotyna jest kwasem 5-[(3aS,4S,6aR)-2-oksoheksahydrotieno[3,4-d]-imidazol-4-ilo]pentanowym.

Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że osobom bez wiedzy chemicznej powyższe informacje pewnie nie mówią zbyt wiele. Ograniczmy się zatem do tego, że biotynę często nazywa się również witaminą B7 lub witaminą H. Jest ona bezbarwnym składnikiem rozpuszczalnym w wodzie².

Biotyna została odkryta w pierwszej połowie XX wieku, chociaż wzmianki o badaniach nad „witaminą H” pochodzą już z początku XX wieku. Zaobserwowano wówczas, że u szczurów jedzących wyłącznie surowe białko kurze (obecna jest w nim awidyna, która ogranicza wchłanianie biotyny) i pozbawionych innych źródeł białka, obecne były zaburzenia neurologiczne, takie jak wypadanie sierści czy zapalenie skóry. To właśnie stąd wzięła się nazwa „witamina H” (od niemieckich słów haar [włosy] i haut [skóra]).

Biotynę po raz pierwszy z żółtka jaja kaczego wyizolowali w 1935 roku Fritz Kögl i Benno Tönnis, a w kolejnej dekadzie ustalono, że jest ona tym samym, co „witamina H”. Niektórzy badacze zaliczali ją do witamin z grupy B, przez co nawet dziś czasem funkcjonuje pod nazwą witaminy B7¹.

Biotyna – niezbędny składnik do życia

To, że biotyna na włosy działa pozytywnie, zauważono już około sto lat temu. Dziś wiemy jednak znacznie więcej. Najważniejszą informacją jest to, że biotyna jest substancją niezbędną do życia – i to nie tylko dla człowieka, ale także dla wszystkich eukariontów (organizmów jądrowych, do których zalicza się ludzi i zwierzęta, ale też rośliny czy grzyby)³. W organizmie ludzkim „witamina H” pełni szereg ważnych funkcji:

• jest koenzymem karboksylaz, enzymów katalizujących reakcje karboksylacji i przenoszenia grup karboksylowych na receptory;
• pełni funkcję regulatora ekspresji genów (jest to proces, podczas którego informacja genetyczna znajdująca się we fragmencie DNA ulega odkodowaniu, co umożliwia wytworzenie produktu genu⁴)¹;
• bierze udział w przemianach aminokwasów i cukrów;
• uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych⁵.

Objawy niedoboru biotyny

Specjaliści zalecają, by dzienne spożycie biotyny dla osób dorosłych wynosiło około 30 µg/dzień. Dostępne dane pokazują, że średnie spożycie „witaminy H” u osób dorosłych wynosi 30-70 µg na dzień, co oznacza, że u osób stosującą zdrową, odpowiednio zbilansowaną dietę ryzyko wystąpienia niedoborów biotyny jest niewielkie¹. Nie oznacza to jednak, że nie może ono wystąpić.

Niedobór biotyny zazwyczaj prowadzi do objawów skórnych i metabolicznych. Uwagę trzeba zwrócić przede wszystkim na zaburzenia w metabolizmie tłuszczy, których efektem jest zwiększenie stężenia cholesterolu w surowicy⁵.

To jednak nie wszystko. Uwagę należy zwrócić również między innymi na wypadanie włosów oraz łamliwość i kruchość paznokci¹ (to właśnie dlatego mówi się, że biotyna na wypadające włosy jest dobrym rozwiązaniem).

W jakich składnikach znajdziemy biotynę?

Niedobory biotyny są rzadko spotykane, ponieważ występuje ona w powszechnie spożywanych produktach spożywczych. Z tego względu zazwyczaj mimowolnie spożywa się jej wystarczająco duże ilości. Wybrane produkty spożywcze, w których można znaleźć witaminę B7, przedstawia poniższa tabela:

Źródło 1: Biotyna – fakty i nadzieje; Aleksandra Kowalska, Julia Bartkiewicz, Katarzyna Dettlaff

Ponadto, biotynę w mniejszych ilościach można znaleźć także w soi, kalafiorze, pomidorach i marchewkach, szynce z indyka, mleku czy płatkach owsianych^1,5.

Jakie znaczenie ma biotyna dla skóry, czyli jej związek z dermatologią i trychologią

W Internecie można znaleźć wiele artykułów, według których biotyna na wypadanie włosów jest najlepsza oraz teksty zachwalające biotynę na paznokcie, czy skórę. Nie ma zatem nic dziwnego w tym, że specjaliści od dawna badają to zagadnienie, chcąc ustalić, czy faktycznie istnieje cudowne działanie biotyny na skórę, włosy i paznokcie.

Jaka dawka biotyny przy wypadaniu włosów jest wskazana, czyli o tym, jak wpływa biotyna na wypadanie włosów

Czy biotyna pomaga na wypadanie włosów? Ogólnie rzecz ujmując, tak. Jak wspomnieliśmy na początku, już około sto lat temu badano związki między brakiem „witaminy H” a wypadaniem sierści u szczurów. Biotyna na włosy u ludzi również ma niebagatelny wpływ. W jaki sposób?

Przede wszystkim należy wiedzieć, że biotyna wspiera produkcję keratyny, która jest podstawowym budulcem włosów. W składzie witaminy B₇ jest obecna siarka, która jest niezbędna do produkcji keratyny – biotyna dostarcza macierzy włosa biodostępną siarkę, a ta następnie jest wchłaniana w masę keratynową. Można więc uznać, że finalnie biotyna odpowiada za kondycję, wytrzymałość i wygląd włosów⁶.

Biotyna na wypadanie włosów a leczenie

Leki z biotyną mogą być zalecane przez lekarzy wtedy, gdy stwierdzone zostaną problemy z włosami spowodowane niedoborem tej witaminy. Przykładem mogą być tabletki Biotynox i Biotynox Forte, które stosowane są przy leczeniu objawowego niedoboru biotyny, któremu towarzyszą takie objawy jak:

• zaburzenia wzrostu włosów i paznokci;
• wypadanie włosów.

Wcześniej problem należy jednak skonsultować z lekarzem w celu wykluczenia innych przyczyn. Jeżeli po upływie czterech tygodni od rozpoczęcia stosowania leku nie nastąpiła poprawa lub stan pacjenta uległ pogorszeniu, konieczne jest ponowne skontaktowanie się z lekarzem.

Biotyna na skórę i paznokcie

Niedobór biotyny w organizmie może odbić się nie tylko na kondycji włosów, ale też paznokci i skóry. To właśnie dlatego wskazaniem do stosowania tabletek z biotyną mogą być również dolegliwości wynikające z niedoboru biotyny, takie jak pogorszenie się kondycji paznokci i zaburzenia ich wzrostu oraz stany zapalne skóry, zlokalizowane przede wszystkim w okolicy oczu, nosa, ust, uszu i krocza. „Witamina B₇” wspomaga bowiem procesy produkcji keratyny i różnicowania się komórek naskórka i paznokci.

Nadmiar biotyny – czy może zaszkodzić?

Jaka dawka biotyny przy wypadaniu włosów jest zalecana? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ kluczowe znaczenie ma tutaj poziom niedoboru i ewentualne czynniki indywidualne u pacjenta.

Odwołując się do konkretnego przykładu, możemy powiedzieć, że zalecana dawka dzienna produktu Biotynox lub Biotynox Forte to od 5 mg do 10 mg. Jednocześnie trzeba mieć świadomość tego, że gdy decyzję o rozpoczęciu leczenia podejmuje lekarz, może on zalecić inny schemat przyjmowania leku lub jego dawkowanie.

Dobrą informacją dotyczącą stosowania biotyny jest natomiast to, że jej nadmiar w organizmie nie jest szkodliwy dla zdrowia. Zgodnie z aktualnymi badaniami, spożywanie zbyt dużych ilości produktów bogatych w „witaminę B₇” nie ma szkodliwego wpływu na zdrowie, ponieważ jej nadmiar jest wydalany wraz z moczem⁷.

Tutaj warto też zaznaczyć, że właśnie badanie moczu może potwierdzić niedobór biotyny – najlepszym markerem jej deficytów jest bowiem zwiększone wydalanie z moczem metabolitu „witaminy H”, czyli kwasu 3- hydroksyizowalerianowego¹.

Jak stosować lek z biotyną Biotynox?

Wyjaśniliśmy już, jak biotyna wpływa na włosy i dlaczego jest tak istotna dla skóry i paznokci. W ramach podsumowania powiedzmy tylko, że choć produkty lecznicze Biotynox i Biotynox Forte są dostępne bez recepty, ich stosowanie warto skonsultować z lekarzem.

Przyczyny wypadania włosów oraz osłabienia kondycji paznokci i skóry mogą być bowiem różne, dlatego nie należy z góry zakładać, że odpowiada za nie niedobór biotyny. Konsultacja lekarska jest również wskazana w przypadku wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stosowania leku.

1. Biotyna – fakty i nadzieje; Aleksandra Kowalska, Julia Bartkiewicz, Katarzyna Dettlaff (https://stn.ump.edu.pl/prace_naukowe/06_SZ_Biotyna_n.pdf) 
2. https://vitapedia.pl/biotyna
3. Ibidem
4. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekspresja_genu
5. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63298,biotyna
6. https://bezpiecznyzabieg.pl/dla-pacjenta/biotyna-witamina-h-dla-zdrowych-wlosow-i-paznokci/
7. https://dietetycy.org.pl/biotyna-co-to-za-substancja/